| جایگاه و فایده‌مندی علم تاریخ از منظرِ مورخان اسلامی تا قرن هشتم هجری |
| کد مقاله : 1032-CNF |
| نویسندگان |
|
ابراهیم خسروی *1، حسن رمضان پور2 1دبیر آموزش و پرورش شهرستان کلات نادری، کلات، ایران 2گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران |
| چکیده مقاله |
| جایگاه علم تاریخ نزد مورخان مسلمان از فرازوفرود بسیاری برخوردار بوده است. عده‌ای از اندیشمندان اسلامی قرون اولیه تاریخ را در زمره علوم به‌حساب نمی‌آوردند و لذا اگر کتاب تاریخی در این دوره نوشته می‌شد به‌عنوان علمی مستقل انگاشته نمی‌شد. شکوفایی علمی جامعه‌ی اسلامی در قرون ۴ - ۳ هجری زمینه ظهور مورخانی همچون ابن مسکویه، بیهقی و ابن فندق را فراهم آورد که بینش و روش آن‌ها در تاریخ‌نگاری با مورخان پیشین متفاوت بود. آراء این مورخان بعداْ توسط افرادی چون همدانی، ابن اثیر و به‌ویژه ابن خلدون به تکامل رسید و تاریخ به‌عنوان دانشی مستقل و تخصصی مطرح شد. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که فایده‌مندی و جایگاه دانش تاریخ نزد مورخان مسلمان چه بوده است؟ ارائه‌ی پاسخی علمی به این سؤال در گرو فهم علمی یا غیرعلمی دانستن تاریخ نزد مورخان اسلامی است و پژوهش حاضر با روش گردآوری کتابخانه‌ای و دسته‌بندی به روش توصیفی ـ تحلیلی در پی پاسخ به این سوال است. براساس یافته ها مورخانی که تاریخ را علمی وابسته و زیرشاخه‌ی دیگر علوم می دانستند و به شیوه روایی تاریخ‌نگاری کرده‌اند، فوایدی کلی و عامیانه چون عبرت گیری سیاسی برای تاریخ قائل بوده‌اند. در مقابل، مورخانی که به تاریخ دید علمی داشته‌اند، فوایدی همچون انتقال‌دهنده و پرورش‌دهنده‌ی تأمل، خردورزی و استدلال، منبع جستجوگری، کشف و شناخت و گفت‌وگو اجتماعی را برای دانش تاریخ برشمرده و بر این باورند که می‌توان این مفاهیم را با آموزش تاریخ به افراد دیگر منتقل کرد و بر این اساس شأن علمی تاریخ را به رسمیت می‌شناختند. |
| کلیدواژه ها |
| تاریخ، آموزش تاریخ، تاریخ‌نگاری، مورخان مسلمان، فایده‌مندی. |
| وضعیت: پذیرفته شده |